”De belichting zorgt het hele jaar voor kwaliteitsvolle tomaten"

De proef met hybride belichting duurt nu bijna een jaar. “We zijn daar zeker tevreden mee”, zegt Lefevre enthousiast. “Wij telen rassen die neusrotgevoelig zijn, en in onze zoektocht om onze impact op het milieu en de omgeving te verminderen willen wij meer gaan schermen. Ook willen wij jaarrond duurzaam geteelde, smaakvolle tomaten kunnen aanbieden aan onze klanten.”

Meer licht met hetzelfde vermogen

Lefevre belicht nu vier jaar zijn tomaten, op een areaal van 6,5 hectare, waaronder San Marzano en mini-pruimtrostomaten, op verzoek van zijn klanten. Dat zijn vooral Belgische retailers (Delhaize/Carrefour/Colruyt), die dagelijks verse tomaten afnemen, verpakt en onverpakt. Ook wordt er aan enkele buitenlandse retailers geleverd, via veiling Hoogstraten.
Vorig jaar werd op 1,5 hectare een deel van de SON-T lampen verwisseld met de watergekoelde LED-armaturen van Oreon. Waar eerst 8 SON-T lampen per 2 tralies hingen, hangen nu om en om 5 SON-T en 5 LED-lampen, met hetzelfde elektrische vermogen. Een energiebesparing van 40% op lampniveau. “Wij hebben gekozen voor vijf lampen per tralie (van 8 bij 5 meter), waarvan 50% LED en 50% SON-T, in totaal 225 µmol/m²/s. In de winter draaien de lampen continu. In het voorjaar schakelen we eerst de SON-T af en tot op vandaag (27 juni 2019/red.) draaien de LED-lampen iedere morgen nog een stukje. Als de intensiteit van natuurlijk licht meer dan 300 Watt/m² is schakelen we de LED-lampen uit. Zodra de lichtintensiteit weer afneemt draaien we de LED-lampen terug aan.”

Jaarrond smaakvolle tomaten en vitalere planten

De proef resulteert tot nu toe in een generatievere plant met een kortere uitgroeiduur, waardoor de tomaten tien dagen sneller rijp zijn en 10 tot 12 % meer produceren. Het gaat hierbij om pruimtomaten, van het ras Volantis. Nog belangrijker is de smaak, zegt Lefevre: “Wij meten wekelijks de brixwaardes van onze tomaten, waardoor we de smaak kunnen volgen. Wij zien dat we goede brixwaardes halen onder de LED-lampen en dat wij zelfs naar dezelfde waardes kunnen gaan als in de zomer. Dus wij zijn ervan overtuigd dat wij met LED qua smaak niet hoeven in te boeten ten opzichte van natuurlijk licht. Doordat wij LED hebben geïnstalleerd kunnen wij de planten beter in evenwicht houden en de smaak optimaal houden.” Hij zegt dat de tomaten onder hybridebelichting niet alleen generatiever en productiever zijn, maar ook vitaler: “Wij zien ook vitalere planten, waardoor de planten minder stressgevoelig zijn en beter resistent zijn tegen bepaalde ziektes. Waardoor wij toch minder middelen hoeven toe te passen.”

‘LED zit in een grote evolutie’

Wat het lichtrecept betreft ging Lefevre af op het advies van Oreon. Dat geldt ook voor het hybride systeem, dat Voshol installeerde. “LED zit in een grote evolutie. Zo zijn er nieuwe LED-modules op de markt die al 10% efficiënter zijn. Ook zullen we moeten uitzoeken welk ras beter reageert onder LED. Wij telen drie soorten pruimtomaten, waaronder klassieker Romared, maar ook een San Marzano-tomaat en een mini-pruimtomaat. Wij zien dat ieder ras toch weer anders reageert onder LED of onder een ander teeltsysteem. Daarom moeten we nog zeker verder zoeken naar de juiste combinatie. Of we naar vier of vijf armaturen moeten gaan, afhankelijk van welke plantingen. Dat is nog een hele zoektocht.”

Minder energie input, meer lichtopbrengst

Volgens Dick van Oorschot, technisch adviseur van Oreon, hebben de nieuwste lampen van Oreon nog meer lichtopbrengst dan de versie die bij Hortipower hangt. “Bij Hortipower hangt versie 2.2, maar wij zitten inmiddels op versie 3.0. De LED-lampen worden steeds efficiënter, evenals de chips, waardoor de kosten per µmol steeds verder dalen. Dit maakt de overstap naar LED-verlichting voor veel telers steeds interessanter. Wij denken dat de LED-lampen uiteindelijk meer licht zullen opbrengen dan de huidige SON-T lampen. Met LED kunnen telers met dezelfde energie-input meer lichtopbrengst in de kas realiseren. Ook kunnen telers binnen hun huidige WKK-vermogen meer hectare belichten.”
Het koelwater van de LED-verlichting kan op verschillende manieren elders worden (her)gebruikt. Zo wil Lefevre het koelwater gebruiken om het gietwater in de winter op temperatuur te houden, omdat de silo’s buiten staan. “Het koelen van het systeem is om meerdere redenen belangrijk. Het verlengt niet alleen de levensduur van de LEDs, maar je kan de warmte in de kas afvoeren naar buiten of op andere plaatsen in de kas weer gebruiken, waardoor je op warmere dagen toch kan belichten.”

Voordelen van watergekoelde LEDs

Van Oorschot denkt dat hybride belichting ideaal is voor tomaten: “Met de SON-T heb je stralingswarmte die de plant volgens telers nodig heeft. Met LED kun je extra lichtopbrengst zonder extra warmte realiseren. Dit systeem werkt het beste wanneer de procesregeling compleet wordt opgenomen in de klimaatcomputer, zodat alle inkomende en uitgaande temperaturen bewaakt en geregeld kunnen worden.” Hybride belichting is niet alleen interessant voor tomatentelers, maar ook in de sierteelt, zachtfruit en bladgewassen, zegt Van Oorschot. “De resultaten in deze teelten zijn zonder uitzondering goed.”
Lefevre vindt zijn resultaten opwegen tegen de investering: “In onze zoektocht naar LED-belichting hebben we verschillende leveranciers bekeken en uiteindelijk voor Oreon gekozen, vanwege het watergekoelde model. Wij geloven in een langere levensduur dankzij de koeling en een hogere efficiëntie van de lamp, waardoor we duurzamer bezig zijn. De ambitie van Tomeco, waar al onze productiebedrijven onder vallen, is om onze klanten verder jaarrond te kunnen leveren. Dus zijn we steeds op zoek naar nieuwe mogelijkheden en betere teelttechnieken en LED is zeker één van onze prioriteiten. Dat willen wij verder uitspitten, zodat we dat kunnen uitrollen op onze andere bedrijven.”

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Hortipower, Voshol Warmte- Elektrotechniek en Onder Glas. Tekst en foto's: Mario Bentvelsen. Video: BrokxMedia.